Wnioski z VII Kongresu Energetycznego DISE Energy

Kongres Energetyczny DISE Energy to jedno z najważniejszych wydarzeń branży energetycznej, które w tym roku odbyło się pod hasłem: „Sector coupling”. Jakie tematy zostały poruszone i do jakich wniosków doszli paneliści, relacjonuje Agnieszka Kozłowska-Korbicz, dyrektor ds. projektów strategicznych w Solfinity, która na kongresie pełniła funkcję moderatora panelu „System energetyczny oparty na OZE”.

Wydarzenie organizowane przez DISE Energy, które odbyło się 29-30.09 we Wrocławiu, od lat stanowi ważne forum dyskusji, podczas którego najwybitniejsi eksperci podejmują tematy związane z przyszłością polskiego sektora energetycznego. Siódma edycja skupiła się na zagadnieniu integracji sektorów (ang. sector coupling), czyli elektryfikacji niemal wszystkich gałęzi gospodarki i zniesieniu ich podziału. Zmiany te mają doprowadzić do dekarbonizacji poprzez rozwój OZE oraz usprawnienie przepływu energii. Osiągnięcie neutralności klimatycznej ma być możliwe tylko, gdy dziedziny najbardziej emisyjne, jak transport, rolnictwo czy ciepłownictwo, zostaną oparte o zdywersyfikowane źródła odnawialne. Nowa struktura unijna łącząca różne sektory może pomóc w transformacji energetycznej i budowie nowoczesnej energetyki.

Rozwiązania na poziomie lokalnym

Odnawialne źródła energii coraz częściej postrzegane są jako istotna część nowego miksu energetycznego, jednak zbudowanie systemu opartego o OZE stanowi ogromne wyzwanie. Eksperci wskazują na potrzebę rozwiązań wirtualnych i zaangażowania samorządów, które posiadają potencjał, aby stworzyć system energetyki rozproszonej. Zbilansowane obszary, jak klastry energii, mogłyby na szczeblu lokalnym rozwiązywać problemy z energetyką i zmniejszyć obciążenie operatorów systemu dystrybucyjnego. Trendem powinno stać się wykorzystywanie nieużytków pod budowę farm energii i tworzenie lokalnych spółdzielni energetycznych, zamiast rozbudowywania sieci. Już teraz obserwujemy wzrost roli społeczności energetycznej, choć oczywistym jest, że samorządy wymagają edukacji w tym zakresie. Duży potencjał tkwi w klastrach, które mogłyby również pełnić rolę agregatora energii, a tym samym kontrolować energetykę na poziomie lokalnym. Wzrost popularności energetyki rozproszonej może zapewnić bezpieczeństwo dostaw energii, zmniejszyć zależność od paliw kopalnych oraz ożywić lokalną gospodarkę. Istotną rolę będą pełnili tu agregatorzy, działający jako pośrednicy pomiędzy źródłami rozproszonymi a systemem energetycznym.

Potrzeba regulacji prawnych

Paneliści wywodzący się z różnych środowisk są zgodni co do konieczności stworzenia stabilnej sytuacji prawnej i zmiany przepisów, które pozwoliłyby na inwestycje w projekty OZE. Jak wskazują, prawo powinno być narzędziem do osiągania celów i podłożem do ich rozwoju. Aby zbudować system lokalnie zbilansowanej energii, potrzebne są nie tylko środki finansowania i promocji, ale przede wszystkim przepisy regulujące relacje między OSD a wspólnotami energetycznymi. Net-billing, jako model docelowy proponowany przez rząd, już teraz powinien pojawić się w zapisach, co umożliwiłoby przygotowanie branży do zmian. Regulacje powinny szczegółowo usystematyzować funkcję agregatora, budowę urządzeń sterujących i systemu zarządzania energią w domu oraz wprowadzić edukację prosumentów, której efektem będą świadomi uczestnicy rynku. Przejrzyste regulacje pozwolą klastrom energii zarówno na budowę ekosystemu, jak i rozwój magazynów kinetycznych, które umożliwią zarządzane i dystrybuowanie energii przez 35 lat. Stworzą także fundamenty pod budowę wielkoskalowych magazynów litowo-jonowych. Jak wskazują specjaliści, mimo niewielkiego usystematyzowania wspólnoty, klastry energetyczne już teraz rozwijają się dynamicznie. Jednak taki stan nie może trwać zważywszy, że w Polsce powstają 2-3 klastry miesięcznie. Z punktu legislacyjnego należy dołożyć wszelkich starań, aby prosumenci na miejscu konsumowali wyprodukowaną przez siebie energię. Stąd potrzeba rozwoju magazynowania energii i rozwiązań hybrydowych. Obecnie nie ma jednak przejrzystych i stałych regulacji dla magazynów energii czy klastrów, a brak spójności informacyjnej i bezpieczeństwa dla inwestorów destabilizuje rynek.

Podwyżki cen spowodują rozwój prosumenta biznesowego

W procesie transformacji sektora ciepłowniczego, wiele firm stawia na gaz, którego cena rośnie w sposób lawinowy. W kwietniu 1 MWh kosztowała 15 euro, podczas gdy w listopadzie ma osiągnąć nawet 110 euro. Wzrost cen związany jest z polityką klimatyczną, która traktuje gaz jako surowiec przejściowy w transformacji energetycznej. Ze względu na pakiet Fit for 55 wzrośnie również koszt transportu, który wymaga certyfikatu ETC. Bardzo rygorystyczne normy emisji CO₂ mogą doprowadzić do wysokich kosztów produkcji w Europie i zmniejszyć jej konkurencyjność. Ambitne cele mogą odstraszyć inwestorów i zaszkodzić Europie. Rekordowe ceny prądu i gazu wpływają na rosnącą popularność OZE i mimo że rynek fotowoltaiki to w Polsce głównie mikroinstalacja prywatnych prosumentów, w kolejnych latach trendem stanie się prosument biznesowy. Opłata mocowa oraz wyższe ceny energii dla przedsiębiorców sprawiają, że rentowność fotowoltaiki jest jeszcze wyższa niż w przypadku prosumenta prywatnego. Szczególnie, że w dużej mierze zużywają oni energię z instalacji na bieżąco. Pamiętajmy również, że nawet jeśli po zmianach legislacyjnych proponowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska odejdziemy od opustów, w dalszym ciągu będzie się opłacać instalować fotowoltaikę w gospodarstwach domowych.

Rola rozwiązań informatycznych

Na kongresie zwrócono również uwagę na rolę systemów informatycznych w osiągnięciu samodzielności i elastyczności energetycznej oraz w pracy agregatorów. Bez rozwiązań informatycznych branża nie będzie rozwijać się tak dynamicznie, jak by mogła. Zastosowanie chmury obliczeniowej pozwali skalować, prognozować warunki, planować wytwarzanie, rozliczać z prosumentami koszty energii i uporządkować model świadczenia usług. Energetyka odnawialna to ogromny wolumen danych, którymi należy zarządzić, dlatego wdrożenie odpowiedniego oprogramowania będzie konieczne.

Co poza fotowoltaiką?

Oprócz energii ze słońca ważną rolę w transformacji energetycznej w Polsce ma energetyka wiatrowa offshore. Nasz kraj posiada bardzo dobre warunki dla morskiej energetyki ze względu na potencjał Bałtyku - płytkie wody i wysoką wietrzność. Priorytetem będzie jednak zielony wodór, którego opłacalność rośnie. Jego charakter może być wielkoskalowy, co będzie promowane i finansowane przez Unię Europejską. Proces dekarbonizacji nie zostanie przeprowadzony z sukcesem, dopóki nie zyskamy źródła, które będzie pełniło rolę podstawy energetycznej. Wciąż rosnące zapotrzebowanie na energię i kolejne urządzenia zwiększające zużycie energii wymagają stabilnych dostaw, które zapewni energetyka jądrowa. Jak wskazują eksperci, działania należy podjąć natychmiast, aby zatrzymać emisję CO₂.